Sunday, February 15, 2009
Δυναμικός τονισμός
Είναι γεγονός οτι η γραφή της αρχαίας ελληνικής γλώσσας ήταν μεγαλογράμματη (κεφαλαία γράμματα), χωρίς τόνους και πνεύματα (οξεία, βαρεία, περισπωμένη, ψιλή, δασεία και υπογεγραμμένη). Τα προηγούμενα εισήχθησαν ώς γνωστόν μετά Χριστόν για να συμβολίσουν και ίσως και να αποκαταστήσουν (μανία , ε;) την πρό πολλού «απωλεσθείσα» ιστορική εκφορά της αρχαίας ελληνικής αφού ήδη η τότε εκφορά ενδεχομένως δεν είχε καμμία σχέση με τα είδη των τόνων και των πνευμάτων. Στα πλαίσια αυτά η απόφαση της σύγχρονης ελληνικής πολιτείας να καταργήσει τόνους και πνεύματα και να καθιερώσει το μονοτονικό αντιπροσώπευε μιά φυσική εξέλιξη στην γραφή της γλώσσας μας. Καί εδώ, στόν απόηχο των πανηγυρισμών μεν απο την πλευρά των θιασωτών του μονοτονικού, των θρήνων δέ απο την πλευρά των υπεραμυνομένων του πολυτονικού, εδώ, επαναλαμβάνω, είναι που θα πρέπει να έρθουμε στην αντιμετώπιση ενός άλλου προβλήματος και να διερωτηθούμε κοντολογής: Ο σημερινός μονοτονικός τονισμός των κειμένων της ελληνικής μας γλώσσας βοηθάει άραγε καθόλου την εκφορά της γλώσσας, έχει καμμία σχέση με την εκφορά αυτήν; Πολύ αμφιβαλλω !Το μονοτονικό σύστημα εφαρμόζεται σήμερα θεωρώντας οτι τα κείμενα είναι συνονθυλεύματα λέξεων (απο άποψη σήμανσης της εκφοράς), ενώ ο τόνος μπαίνει (ή δέν μπαινει) σε κάθε λέξη όχι βάσει της προσωδικής αξίας της κάθε συλλαβής αλλά με γνώμονα το πώς η λέξη (ή οι πτώσεις της ή οι χρόνοι άν πρόκειται για ρήμα), εμφανίζεται στο λήμμα ενός λεξικού ή σε μιά γραμματική της νεοελληνικής γλώσσας, όχι δηλαδή βάσει ενός κειμενοστρεφούς ή κειμενοδέσμιου τονισμού των λέξεων που εκάστοτε συνιστούν μιά φράση. Τί πρέπει λοιπόν να γίνει ; Μα, να προσπαθήσουμε να βάζουμε τόνο στις λέξεις μόνον όπου αυτές πράγματι τονίζονται (άν κάν τονίζονται) στον προφορικό λόγο. Στήν αρχή σίγουρα θα είναι δύσκολο και θα απαιτεί λίγη στιγμιαία περισυλλογή, αργότερα όμως θα γίνει ο γνώμονας για την αρμονική σύζευξη του γραπτού και προφορικού λόγου, θα είναι μιά "μουσική" γραφή του ελληνικού κειμένου υποταγμένη στον πολύ ωραίο και εκφραστικό προφορικό ελληνικό λόγο, θα είναι η βακτηρία για έναν ξένο ο οποίος, έχοντας πρόσβαση στα ελληνικά μόνο μέσω κειμένων, θα θέλει να "ακούσει" τα ελληνικά με την σωστή δυναμική εκφορά τους διαβάζοντας ένα κείμενο. Επίσης θα είναι και μιά βοήθεια για κάποιους εκφωνητές ή ανταποκριτές του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης (ιδιαίτερα γι'αυτούς που ενώ τους ακούς να μιλάνε βέβαια ελληνικά, με την ηθελημένη ή αθέλητη επιλογή τους να τονίζουν εκεί που δέν πρεπει σου περνάνε την αίσθηση οτι ακούς την "μουσική" μιάς αλλόκοτης γλώσσας). Μα, θα πούνε κάποιοι, πώς με τον τρόπο αυτό θα αντιπροσωπευτούν τόσες τοπικές ανα την Ελλάδα εκφορές του ελληνικού λόγου; Η απάντηση είναι η εξής: Οι τοπικές αυτές εκφορές δέν κινδυνεύουν καθόλου ακριβώς επειδή είναι τοπικές. Αυτό που κινδυνεύει είναι η εκφορά της standard Νεοελληνικής, μιά εκφορά έρμαιο κάθε λογής επηρειών απο σχετικούς και άσχετους αναγκαστικούς και de facto γκουρού της πανελλήνιας οπτικοακουστικής πληροφόρησης με αρκετές οπωσδήποτε φωτεινές εξαιρέσεις ευτυχώς.
Η standard Νεοελληνική θέλει μια κατατεθειμένη γραπτή εκφορική ταυτότητα, μια ακουστική «υπογραφή», μια «μουσική». Θα της την εξασφαλίσει η μέριμνά μας να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη να βάζουμε στα κείμενά μας τόνους μόνον όπου το απαιτεί ο σωστός προφορικός λόγος.
Στην συνέχεια και κλείνοντας , παρατίθενται, έτσι στην τύχη, φράσεις όπου υπάρχουν κοινές λέξεις που απαιτούν όμως διαφορετικό τονισμό (ή μή τονισμό) ανάλογα με τα συμφραζόμενα:
1)"άρχισε πρώτα απο τα μονά και μετά πηγαινε στα ζυγά" (έμφαση στο “άρχισε”, στο “πρώτα”, στο “μονά” , στο «και στο “μετά”) 2)"άρχισε πρωτα και μετά, το ξανασκέπτεσαι" (έμφαση στο “άρχισε” και στο “μετά”)3)"καί τα μονά, καί τα ζυγά" (έμφαση στα “και”)4)"πήγαινε τώρα αμέσως στη βιβλιοθήκη" (έμφαση στο “πήγαινε”, στο “τώρα” και στο “αμέσως”)5)"ύστερα πας στο γραφείο" (έμφαση στο “ύστερα”)6)"τώρα πηγαινε, όχι υστερα" (έμφαση στο “τώρα” και στο « όχι»)
7)“ πές τους οτι θα αργήσω“ (έμφαση στο “πές” και στο “αργήσω”)
8)" μετά Χριστον" (έμφαση στο “μετά”)
9)“ μετα της συζύγου“ (έμφαση στο “συζύγου”)
10)“ότι και να σου πώ λίγο θαναι“ (εδώ ίσως παύει και η ανάγκη να βάλουμε κόμμα στο οτι, αφού με τον δυναμικό τονισμό διαφοροποιείται σαφώς το ό, τι απο το οτι )
11)“δέν ορρωδεί προ ουδενός “ (έμφαση στο “δέν”, στο “ορρωδεί” και στο “ουδενός”)
12)“πρό του πολεμου” (έμφαση στο “πρό”)
Παρατηρούμε οτι οι λέξεις πρώτα, ύστερα, πήγαινε, καί, μονά, μετά, ότι, πρό, ανάλογα με την φράση τονίζονται ή δέν τονίζονται και τούτο ανάλογα με την δυναμική εκφορά που εκάστοτε απαιτείται.
Εξυπακούεται βέβαια οτι προκειμένου για μεμονωμένες λέξεις όπως πχ. στα λήμματα των λεξικών και στις γραμματικές ο τονισμός βεβαίως δέν μπορεί παρα να είναι ο μέχρι σήμερα καθιερωμένος που άλλωστε είναι και εναρμονισμένος με την σωστή εκφορά της μεμονωμένης λέξης.
Εν κατακλείδι ιδού άλλος ένας λόγος για τον οποίον έχει βάση η ανάγκη σημείωσης του δυναμικού τονισμού στα κείμενα. Είναι ένα εργαλείο για τον σωστό δυναμικά τρόπο ανάγνωσης του νεοελληνικού κειμένου απο τους πολυπληθείς μετανάστες που έχουν εγκατασταθεί στην χώρα μας και αποτελούν σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού της, σε μιά συγκυρία αντίστοιχη με την, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, εποχή της εισαγωγής των τόνων και πνευμάτων στην ελληνιστική εποχή για τους προαναφερθέντες λόγους.
Η standard Νεοελληνική θέλει μια κατατεθειμένη γραπτή εκφορική ταυτότητα, μια ακουστική «υπογραφή», μια «μουσική». Θα της την εξασφαλίσει η μέριμνά μας να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη να βάζουμε στα κείμενά μας τόνους μόνον όπου το απαιτεί ο σωστός προφορικός λόγος.
Στην συνέχεια και κλείνοντας , παρατίθενται, έτσι στην τύχη, φράσεις όπου υπάρχουν κοινές λέξεις που απαιτούν όμως διαφορετικό τονισμό (ή μή τονισμό) ανάλογα με τα συμφραζόμενα:
1)"άρχισε πρώτα απο τα μονά και μετά πηγαινε στα ζυγά" (έμφαση στο “άρχισε”, στο “πρώτα”, στο “μονά” , στο «και στο “μετά”) 2)"άρχισε πρωτα και μετά, το ξανασκέπτεσαι" (έμφαση στο “άρχισε” και στο “μετά”)3)"καί τα μονά, καί τα ζυγά" (έμφαση στα “και”)4)"πήγαινε τώρα αμέσως στη βιβλιοθήκη" (έμφαση στο “πήγαινε”, στο “τώρα” και στο “αμέσως”)5)"ύστερα πας στο γραφείο" (έμφαση στο “ύστερα”)6)"τώρα πηγαινε, όχι υστερα" (έμφαση στο “τώρα” και στο « όχι»)
7)“ πές τους οτι θα αργήσω“ (έμφαση στο “πές” και στο “αργήσω”)
8)" μετά Χριστον" (έμφαση στο “μετά”)
9)“ μετα της συζύγου“ (έμφαση στο “συζύγου”)
10)“ότι και να σου πώ λίγο θαναι“ (εδώ ίσως παύει και η ανάγκη να βάλουμε κόμμα στο οτι, αφού με τον δυναμικό τονισμό διαφοροποιείται σαφώς το ό, τι απο το οτι )
11)“δέν ορρωδεί προ ουδενός “ (έμφαση στο “δέν”, στο “ορρωδεί” και στο “ουδενός”)
12)“πρό του πολεμου” (έμφαση στο “πρό”)
Παρατηρούμε οτι οι λέξεις πρώτα, ύστερα, πήγαινε, καί, μονά, μετά, ότι, πρό, ανάλογα με την φράση τονίζονται ή δέν τονίζονται και τούτο ανάλογα με την δυναμική εκφορά που εκάστοτε απαιτείται.
Εξυπακούεται βέβαια οτι προκειμένου για μεμονωμένες λέξεις όπως πχ. στα λήμματα των λεξικών και στις γραμματικές ο τονισμός βεβαίως δέν μπορεί παρα να είναι ο μέχρι σήμερα καθιερωμένος που άλλωστε είναι και εναρμονισμένος με την σωστή εκφορά της μεμονωμένης λέξης.
Εν κατακλείδι ιδού άλλος ένας λόγος για τον οποίον έχει βάση η ανάγκη σημείωσης του δυναμικού τονισμού στα κείμενα. Είναι ένα εργαλείο για τον σωστό δυναμικά τρόπο ανάγνωσης του νεοελληνικού κειμένου απο τους πολυπληθείς μετανάστες που έχουν εγκατασταθεί στην χώρα μας και αποτελούν σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού της, σε μιά συγκυρία αντίστοιχη με την, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, εποχή της εισαγωγής των τόνων και πνευμάτων στην ελληνιστική εποχή για τους προαναφερθέντες λόγους.
# posted by ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΒΑΜΒΑΚΟΣ @ 10:40 AM 
